Tam ismi Mehmet Rıfat Ilgaz olan usta muharrir, 7 Mayıs 1911’de Kastamonu’da dünyaya geldi. Birinci ve orta okul eğitimini Kastamonu’da tamamlayan Rıfat Ilgaz, yatılı olarak tahsil gördüğü Muallim Mektebi’nden 1930 yılında mezun oldu.
Şiir yazmaya öğrencilik yıllarında başlayan Ilgaz, 1936’da Gazi Eğitim Enstitüsünde edebiyat eğitimi de alarak, 6 yıl müddetle Gerede, Akçakoca, Gümüşova’da ilkokul öğretmenliği yaptı.
Ilgaz, daha sonra İstanbul’a tayin olarak Karagümrük Ortaokulu’nda ve Nişantaşı Lisesi’nde Türkçe öğretmeni olarak misyon yaptı.
Rıfat Ilgaz 27 sene evvel hayatını kaybetti.
Anısına hürmetle…
Edebi hayatı
İlk şiiri Sevgilimin Mezarında’yı 15 yaşında kaleme alan Ilgaz’ın yapıtları 1940’da Çığır, Oluş, Ulus, Güneş, Yücel, Varlık, Atak ve Yeni İnsanlık üzere birçok mecmuada yayınlandı.
Felsefe eğitimi de alan Ilgaz, yeniden 1940’lı yıllarda Hasan Tanrıkut, Sabahattin Kudret Aksal, Salah Birsel’le tanıştı. Ömer Faruk Toprak ile 1942’de “Yürüyüş Dergisi”ni çıkaran Ilgaz, bu mecmuada Orhan Kemal, Sait Faik Abasıyanık, Cahit Irgat, İbrahim Abdülkadir Meriçboyu, Nazım Hikmet üzere şairlerle birlikte çalıştı.
Rıfat Ilgaz’ın birinci şiir kitabı Yarenlik ise 1943’te edebiyatseverlerle buluşurken, 1944’te yazdığı Sınıf isimli şiir kitabından ötürü 6 ay mahpus cezası aldı.
Serbest bırakıldıktan sonra da öğretmenlik yapmaya devam etmek isteyen Ilgaz, çeşitli nedenlerden ötürü 1946’da öğretmenlikten ayrıldı ve gazetecilik yapmaya başladı.
Toplumcu gerçekçi yazar
Yazılarında ve hayatında toplumcu gerçekçi bir çizgi devam ettirmeye çalışan Ilgaz’ın 1953’te yazdığı Devam isimli kitabı da toplatıldı. Yazıları ve şiirleri nedeniyle kovuşturmaya tabi tutulan Ilgaz, yaklaşık 5 buçuk yıl mahkumiyet alsa da hem hastalığından ötürü hem af kapsamına girdiği için cezasının bir kısmını yattı.
Rıfat Ilgaz, Aziz Nesin ve Esat Adil üzere isimlerle Gerçek Gazetesi’ni, sonrasında ise Yığın Mecmuası’nı çıkarırken, Markopaşa isimli mizah mecmuasında de yazı işleri müdürlüğü yaptı.
Necati Sözen’in sahibi olduğu Adembaba mecmuasında 1952’de yazmaya başlayan usta muharrir, o periyotta tanınan olan Dolmuş, Külah ve Taş üzere mizah mecmualarında yazıları yayınlandı.
Hababam Sınıfı…
Ilgaz, tıpkı vakitte 1952-1960 yılları ortasında Tan gazetesinde düzeltmen, dizgici ve röportaj müellifi olarak çalıştı. Daha sonra Dolmuş Mecmuası’nda Stepne takma ismiyle Hababam Sınıfı, Bizim Koğuş ve Don Kişot yapıtlarını dizi olarak yayınladı.
Asıl ününü, 1959’da Türkiye’deki eğitim sistemini eleştirmek emeliyle hazırladığı Hababam Sınıfı isimli kitapla kazanan Rıfat Ilgaz’ın bu romanı 1966’da oyunlaştırılarak Ulvi Uraz Tiyatro Topluluğu tarafından sahnelendi.
Aynı oyun yeniden 1969’da İstanbul Tiyatrosu’nda sahneye koyuldu ve Ertem Eğilmez’in direktörlüğünde 1975 yılında beyaz perdeye aktarıldı.
Vatan, Demokrat İzmir, Yeni Gün, Yeni Ulus gazeteleri ile Akbaba mecmuasında de yazılar yazan Ilgaz, sonra Sınıf Yayınları’nı kurdu ve kendi kitaplarını buradan yayımladı. Basın Erdem Kartı’nı ise 1970’de alan Ilgaz, 1974’te emekli oldu ve doğum yeri olan Cide’ye yerleşti.
Rıfat Ilgaz öldü
12 Eylül 1980 darbesinde de gözaltına alınan Ilgaz, Yıldız Karayel isimli yapıtıyla 1982’de Madaralı Roman ve Orhan Kemal Roman mükafatlarını, Ocak Katırı Alagöz ile de 1987’de Ömer Faruk Toprak Şiir mükafatını aldı.
Ömrü boyunca roman, öykü, anı, tiyatro ve çocuk şiirleri alanında birçok eser veren Rıfat Ilgaz, 7 Temmuz 1993’te İstanbul’da vefat etti, Zincirlikuyu mezarlığına defnedildi.
