24 Temmuz 1923 Lozan Barış Antlaşması 8 devlet tarafından imzalandı. Ancak asıl değerli olan bunlardan 2 tanesiydi: Türkiye ve Yunanistan. Zira Lozan, 1918’de son bulan I. Dünya Savaşı’nı bitirmenin yanı sıra, 1919-22 Türk Kurtuluş Savaşı’nı da bitiren antlaşmaydı ve bu harplerden ikincisi Türkiye ile Yunanistan ortasında cereyan etmişti.
Dolayısıyla, her ne kadar 30 Ocak 1923 Lozan Mübadele Sözleşmesi’yle azınlıklar karşılıklı olarak azaltılmış da olsa, kalan azınlıkların hakları, devrin icaplarına nazaran Lozan Barış Antlaşması’nın “Azınlıkların Korunması” başlıklı III. Kesitinde müdafaa altına alındı.
Alındı ancak, bu iki devletten ikisi de yaklaşık bir asır ortayla (1830 ve 1923) birer ulus-devlet olarak kurulmuşlardı. Ve ulus-devlet olgusunun 1 numaralı kozmik niteliği, ulusal homojenlik sağlamak ismi altında azınlıkları ortadan kaldırmak idi.
Geniş kapsamlı kitap
Türkiye’de alanlarının öncü akademisyenlerinden Prof. Dr. Ali Dayıoğlu ve Prof. Dr. Baskın Oran, Lozan Barış Antlaşması’nın imzalanmasının 100. yıl dönümünde bu tarihi metnin en kıymetli noktalarından birini masaya yatırıyor: Yunanistan ile Türkiye, azınlıklar ve Ege sorunu…
I. Dünya Savaşı’nı ve 1919-22 Türk Kurtuluş Savaşı’nı bitiren bu antlaşma sonrasında Türkiye ile Yunanistan ortasında kurulan yeni “Ege dengesi”, bu kitapta birinci defa mukayeseli ve büsbütün tarafsız biçimde ele alınıp inceleniyor.
Sayfa: 304
Azınlıkların korunması
Dayıoğlu ve Oran, Lozan Barış Antlaşması’nın “Azınlıkların Korunması” başlıklı III. Kısmında muhafaza altına alınan azınlık haklarını ve bunların karşılıklı ihlallerini incelerken ayrıyeten projektörü Kürtlerin ve Alevilerin üzerine de tutuyor.
