Türkiye zelzele gerçekleriyle uğraş ediyor…
Kahramanmaraş merkezli 6 Şubat sarsıntılarında 11 vilayette büyük yıkım yaşandı.
Yaklaşık 50 bin kişinin öldüğü zelzelelerin akabinde artçılar ise devam ediyor.
Bir öbür yandan ise yaşanan zelzelelerin akabinde gözler beklenen Marmara zelzelesi için İstanbul’a çevrildi.
Bilim insanlarından muhtemel Marmara sarsıntısıyla ilgili arka arda açıklama ve ikazlar gelirken, Prof. Dr. Celal Şengör bahse ait sık sık açıklamalarıyla gündeme geliyor.
Fatih Altaylı, ise Celal Şengör’ün hayli sağlam tabanlı ve yeni bir binada oturmasına karşın İstanbul’dan taşınma planı içinde olduğunu açıkladı.
“Terk etmek değil, sarsıntıya hazırlıklı olmak lazım”
Bunun üzerine Boğaziçi Üniversitesi Kandilli Rasathanesi ve Zelzele Araştırma Enstitüsü Müdürü Prof. Dr. Haluk Özener, beklenen Marmara zelzelesi hakkında son gelişmeleri kıymetlendirdi.
Özener, zelzele riskine karşı kentleri terk etmenin bir yol olmayacağını vurgulayarak, “Deprem tehlikesi olan bir yerden bahsediyoruz. Bulunduğunuz yeri terk etmek değil, bence zelzeleye hazırlıklı olmak lazım.
Münasebetiyle sağlam binalar, kentsel dönüşümün hızlanması ve sarsıntı inançlı konutlarda oturuyor olmamız, yalnızca konutlar değil olağan ki iş yerlerimizin, kamu binalarımızın çok çok sağlam olması lazım.”
“Marmara’da her yıl ortalama 900 civarı zelzele oluyor”
6 Ağustos’ta Marmara Denizi’nde olan 3.6 büyüklüğündeki sarsıntısı, Marmara’nın olağan sismik aktivitesi olarak kıymetlendiren Özener, şunları söyledi:
Ülkemizin bir sarsıntı bölgesi olduğu gerçeği hepimiz tarafından biliniyor. Marmara’ya baktığımız vakit, Kandilli Rasathanesi Zelzele Araştırma Enstitüsü kayıtlarına baktığımız vakit, aslında Marmara’da her yıl ortalama 900 civarı sarsıntı oluyor. Bu sarsıntıların bir kısmı da 4’ten büyük sarsıntılar.
Şu ana kadar eski yıllara baktığımız vakit, yılda ortalama 4-5 tane 4’ün üzerinde sarsıntı oluyor. Yani Marmara Bölgesini de zelzele aktivitesinin olduğu bir yer olarak düşünürsek, olan 3.6’lık zelzelesinde aslında Marmara’nın olağan sismik aktivitesine bağlayabiliriz. Lakin bu şu demek değildir.
‘Bu 3.6’lık sarsıntı büyük bir sarsıntısı tetikleyecek’ bunu söyleme bahtımız yok ancak bunu söylerken de ‘Marmara’da 7’den büyük zelzele olmayacaktır’ demek de hakikat değil. Münasebetiyle olan sarsıntılar, Marmara’nın olağan sismik aktivitesi.
Birçok bilim beşerinin kabul ettiği üzere Marmara Denizi içerisinde olabilecek büyük bir sarsıntı beklentisi bütün bilim insanlarında var lakin her vakit olduğu üzere şunu belirtmek istiyorum. Bunula ilgili bir vakit söyleme talihimiz yok.
“İstanbul’a 15-18 kilometre uzaklıktan geçen fay çizgileri var”
Siyaset üstü bir aksiyon olması gereken kentsel dönüşümün, öncelik sırasına nazaran süratlice tamamlanması gerektiğini vurgulayan Haluk Özener, şöyle dedi:
İstanbul’a 15-18 kilometre uzaklıktan geçen fay sınırları var. Bu da bilinmeyen bir şey değil, bir avantaj olarak nitelendirilebilir. Yani Türkiye’nin birçok yerinden, kentlerin içinden fay geçerken Marmara Denizinin içinden geçen bir faydan bahsediyoruz.
O da en yakın yerleşim alanına 15-18 kilometre uzaklık var. Natürel ki bu bir avantaj olarak kabul edilebilir. Faya ne kadar yakınsanız, yeriniz ne kadar makûs bir yerse daha fazla etkileniyorsunuz.
Binanızın yapısı, binanızın kalitesi burada çok etkiliyor. Münasebetiyle birçok farklı parametreye bağlı. Yeriniz sağlamsa, faydan uzaktaysanız, binanız sağlamsa doğal olarak daha az etkileneceksiniz.
“Kentsel dönüşümün hızlanması ve sarsıntı inançlı konutlarda oturuyor olmamız,lazım”
Türkiye’de sarsıntı endişesiyle kent değiştirmenin anlamsız olduğunu söyleyen Özener, şu biçimde konuştu:
Tabii herkesin ferdî görüşü, ferdî değerlendirmesi farklı bu mevzuda yorum yapmak çok gerçek olmaz. Fakat her insanın endişe eşiği yahut korku eşiği farklı olabiliyor.
Fakat şu gerçeği bilmek lazım, ülkemizin neredeyse tamamına yakını zelzele kırılganlığı taşıyor. Yani zelzeleden etkilenebilecek, sarsıntı tehlikesi olan bir yerden bahsediyoruz.
Kimine nazaran yüzde 80’i, kimine nazaran yüzde 90’ı ancak dediğim üzere Türkiye’de 500’e yakın canlı fay bulunmakta. Herkesin çok sağlam olarak gözlediği, Anadolu’nun ortası Konya’da bile, sarsıntı olmaz denilen yerlerde bile zelzele oluyor.
Aktif canlı faylar, haritada gözüken faylar olduğu üzere örtülü fay dediğimiz fizikî olarak toprakta tespit edilemeyen lakin zelzele üretebilen faylar var. Bulunduğunuz yeri terk etmek değil, bence sarsıntıya hazırlıklı olmak lazım.
Hasebiyle sağlam binalar, kentsel dönüşümün hızlanması ve zelzele inançlı konutlarda oturuyor olmamız, yalnızca konutlar değil natürel ki iş yerlerimizin, kamu binalarımızın çok çok sağlam olması lazım.
“Ümit ediyorum ders çıkarabiliyoruzdur”
Prof. Dr. Celal Şengör’ün zelzele sonrası İstanbul’da bir kaos ortamı oluşacağı argümanlarının sorulması üzerine Özener, şunları söz etti:
Kişiler üzerinden gitmeyelim lakin edindiğimiz deneyimlerden gideyim. 6 Şubat zelzeleleri, 17 Ağustos sarsıntısı bizim için çok değerli bir göstergeydi. 6 Şubat sarsıntılarında aslında 11 farklı ili etkileyen sarsıntılardan bahsediyoruz.
Aslında peş peşe olan iki tane 7’nin üzerinde sarsıntılar, bunun bir deneyim olduğunu düşünüyorum. Bu deneyimlerden de ders çıkarılması gerektiğini düşünüyorum. Münasebetiyle yaşadıklarımızdan ders çıkarırsak geleceğe daha uygun bakabiliriz. Ümit ediyorum ders çıkarabiliyoruzdur.
Türkiye Afet Müdahale Planı’ndan (TAMP), Vilayet Risk Azaltma Planı’na (İRAP) ve Türkiye Afet Risk Azaltma Planı’na (TARAP) geçtik. Yani sarsıntı olduktan sonra müdahale etmektense zelzeleden evvel riskleri azaltma istikametinde teşebbüslerimiz var. Tüm Türkiye, 81 vilayet için, İçişleri Bakanlığı AFAD tarafından yapılan çalışmalar var.
Yapılacak işler muhakkak aslında. Değerli olan yetkili ve sorumlu kuruluşların yapılacak planlamaları harfiyen uygulayıp riskleri azaltması gerekiyor. Riskler azaltıldığı vakit sarsıntıdan sonraki süreçlerde çok çok rahat edebilecek duruma geleceğiz.
