İspanya iç savaşının anlatıldığı roman, 1940’larda yazıldı. Bu türlü olmasına rağmen, hala birçok ülkede çevirisi yayınlanmakta, hala en çok okunan kitaplar ortasında yer almaktadır. Bu ilginin nedeni, bir serüven romanı oluşunda ya da Hemingway’in o kendine has anlatış biçiminde aranabilir.
Ancak şöyle bir saptama da yapılabilir: Çanlar Kimin İçin Çalıyor’da Hemingway, ideal birliği etmiş insanların inançlı hengamesi yanında, romantizmi de etkileyici bir öğe olarak kullanmıştır.
En güç şartlarda, mevtle yüz yüzeyken bile sevgi, umut, kaygı bütün canlılığıyla yaşanır romanda. Ortak emel doğrultusunda, bir toplumsal arbede için, başka ulustan şuurlu insanların hikayesidir Çanlar Kimin İçin Çalıyor.
Amerikalı edebiyatçı, gazeteci Ernest Hemingway’ın Çanlar Kimin İçin Çalıyor kitabı İspanya İç Savaşı’nda büyük insanlık dramlarını çarpıcı bir formda ele alıyor. Muhabir olarak savaşı izlemeye giden muharrir, tıpkı vakitte Cumhuriyetçilerin safında istekli olarak savaşa katılır.
Burada edindiği izlenimleri büyük bir ihtimamla kâğıda döken Hemingway’in büyük romanı böylelikle orta çıkar.
20. yy. edebiyatçılarının başında gelen Hemingway, 1899’da dünyaya geldi. Birçok değerli kıssa, roman, oyun yazdı. Ulusal Eğitim Bakanlığı’nın 100 Temel Eser’i ortasında da yer alan kitap, dünya klasikleri ortasında en çok okunan yapıtlardandır. Roman, dünyada birden fazla lisana çevrildi.
1940 yılında yayımlanan Çanlar Kimin İçin Çalıyor, Hemingway’a Pulitzer Ödülü’nü kazandırdı. Öte yandan İhtiyar Adam ve Deniz isimli uzun hikayesiyle de 1954’te Nobel Edebiyat Ödülü’ne layık görülen müellif, 1961 yılında hayata gözlerini yumdu.
Savaş muhabiri
Edebiyatçılığının yanında gazetecilikte de değerli başarılara imza atan, gözlerindeki görme bozukluğundan ötürü askerlik yapamayan Hemingway I. Dünya Savaşı’nda Amerika Kızılhaç Ordusu’nda cankurtaran olarak vazife yaptı.
İtalya ve Avusturya hududunda yaralandı. Hayatında şahit olduğu olayları titizlikle yazarak gelecek nesillerin okuması için ölümsüzleştirdi.
Onu bundan sonra diğer bir misyon bekliyordu. O da İspanya’da dört yıl süren iç savaşı gazeteci kimliğiyle takip etmek.
İnsanlık dramı…
General Francisco Franco’yu destekleyen Milliyetçiler ve Cumhuriyetçiler ortasında başlayan savaş ülkeyi büyük yıkımlara sürüklemişti. Her gün binlerce insanın hayatını kaybettiği bu amansız savaşta büyük insanlık dramları yaşanmaktaydı.
Sonunda Milliyetçilerin zaferiyle sonuçlanan savaş, gerisinde derin enkazlar bırakarak tarih sahnesinde yerini aldı. Bütün bu olanları gazeteci gözüyle izleyen Hemingway, savaşta arda kalan vakitlerde romanını yazıyordu.
Tamamıyla gerçeğe dayanan satırlar hafızalarda kolay kolay silinmeyecek tipten.
İç savaşta Cumhuriyetçi General Golz, Amerikalı Roberto Jordan’a değerli bir fonksiyona sahip olan köprüyü havaya uçurtmakla görevlendirir.
Tecrübeli askerin akademik bir geçmişe sahip olması herkeste saygınlık uyandırıyordu. Roberto’nun profesör olması savaş arkadaşları için bir avantajdı.
Planlar…
General, epey deneyimli yaşlı Roberto’yu sadece bu yüzden vazifelendirmişti. Köprünün etrafında nöbetçileri atlatmakta kolay olmayacaktı. Gayrinizami bir biçimde savaşan Cumhuriyetçiler için bu kıymetli bir muvaffakiyet sayılacaktı.
Bütün planlar, istişareler bunun üzerine yapılmıştı. Köprünün dinamitlerle yıkılmasıyla hem düşmana büyük ziyan verilecek hem de kendileri için moral kaynağı olacaktı.
Dünya edebiyatının eşsiz bir örneği olan Çanlar Kimin İçin Çalıyor’u her edebiyatseverin okumasında yarar görüyorum.
Roman, müellifin harikulade anlatım tekniği, olaylar ortasında kurduğu güçlü bağın yanında akıcı lisanıyla de ön plana çıkıyor. Hemingway’ın keskin müşahede eseri olan bu yapıtını kesinlikle okuyun, okutun.
Ergül Tosun
Kitap sayfası için iletişim:
