Rus edebiyatının en önde gelen romancılarından olan Fyodor Dostoyevski’nin Amcanın Düşü kitabını keyifle okudum. Sanırım muharririn okumadığım tek kitabıydı ve nihayet elimdeki kitabı da okuma fırsatım oldu. Muharririn her zamanki edebi lezzetinden ödün verilmeyen romanı bir solukta okudum. Dostoyevski’nin derin müşahede yeteneğiyle bütünleşen bu kısa romanı çok seveceksiniz. Büyük müellifin Çar idaresi tarafından cezaya çaptırıldıktan sonra o devir meşhur sürgün yeri olan Sibirya’ya sürüldü. Buradaki cezasını çeken muharrir, Peterburg’a döndükten sonra kendini tekrar yazmaya verdi. Bu yazmanın eseri olan Amcanın Düşü kitabı ortaya çıktı. Dostoyevski’nin edebi dehasının bir öbür örneğidir Amcanın Düşü…
Fyodor Dostoyevski, 1850 yılında çarlığın baskıcı idaresine karşı çıkan bir harekete katıldığı gerekçesiyle Sibirya’ya sürgüne gönderildiğinde İnsancıklar, İkiz, Beyaz Geceler üzere yapıtlarıyla edebiyat etraflarında saygın bir yer edinmişti. Amcanın Düşü isimli roman, Dostoyevski’nin acılarla geçen beş yıllık sürgün cezasını tamamladıktan sonra kaleme aldığı bir edebiyata dönüş yapıtıdır.
Topluma ayna tutan romancı
Daha evvelki kitaplarından çok farklı bir nitelik taşıyan Amcanın Düşü yergi ve taşlamanın ağır bastığı bir romandır. Dostoyevski, küçük kasaba insanlarının alışkanlıkları ve ahlak anlayışını eğlenceli bir yaklaşımla anlatır. İnsanın iç dünyasının en kapalı istikametlerini erişilmesi güç bir saydamlıkla yapıtlarında toplumun bütün istikametlerini aktarıyor.
Rusya ve Dünya Edebiyatı’nın tartışmasız en kıymetli muharriri: Fyodor Mihayloviç Dostoyevski…
Sayfa: 176
Edebiyat dünyasının dehası
İlk romanı İnsancıklar ile yazarlığa giriş yapan büyük müellifin ismi edebiyat dünyasında altın harflerle yazılmıştır.
Bireyin iç dünyasını derinlemesine işlemesiyle adeta psikolog üzere davranmıştır. Kozmik bir müellif olması onu edebiyatın yapı taşlarından biri haline getirmiştir.
Moskova’da 1821’de doğan muharrir, problemli bir ailede büyüdü. Babasının sarhoş ve çekilmez biri olması Dostoyevski’nin edebiyat hayatından da ilham kaynağı olacak ve yapıtlarında bu izler kendini gösterecekti.
Babasının toprak köleleri tarafından öldürülmesi, Dostoyevski’nin hayatından kıymetli dönüm noktası olur. 1843’te mühendis olan muharrir, daha sonra asteğmen rütbesiyle orduya katılır.
İdamdan kurtulan bir yazar
Zamanının toprak köleliği sistemine karşı çıkan Petraşevski kümesiyle saklı bir toplantıda yakalanır ve 1849’da tutuklanır.
Mahkeme ünlü muharrir hakkında kararını açıklar:
İdam…
Kurşuna dizilmek için bekleyen Dostoyevski, sırasına az bir müddet kala, 4 yıl kürek, 5 yıl sürgün cezasına çarptırıldığını öğrenir.
Yazar, bunun tesirinde o denli kalır ki, daha sonra yazdığı romanlarına sık sık mevzu eder. Dostoyevski, hasta insan ruhunun en ince ayrıntısına kadar bulup ortaya çıkartarak, romancılığın dehasını oluşturur.
