Türkiye’de doğalgaz merkezi kurma çalışmaları sürat kazandı.
Çalışmalar, Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın Soçi’de Rus mevkidaşı Vladimir Putin ile görüşmesinin akabinde sona yaklaştı.
Doğalgaz merkezi, Rusya’nın Avrupa’ya gaz sevkiyatında değerli alternatif güzergah yaratacak cazip ve gerçekçi bir proje olarak görülüyor.
Türkiye stratejik konumda
Türkiye, halihazırda Mavi Akım, TürkAkım, TANAP üzere boru çizgileriyle gazda kritik bir altyapıya sahipken, İsrail, İran ve Irak üzere başka bölgesel oyuncuların Avrupa’ya gaz sevk etmeleri için “jeoekonomik” açıdan stratejik pozisyonda bulunuyor.
Rusya’nın, Kuzey Akım 1 ve 2 ile Yamal-Avrupa boru çizgilerinin atıl duruma geçmesi de bu ülkenin Avrupa’ya sevkiyatlarını tekrar artırabilme isteğinde Türkiye’nin durumunu güçlendiren öge olarak ön plana çıkıyor.
Erdoğan-Putin görüşmesi sonrası sürat verildi
Bunun üzere nedenlerle Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan ile Rusya
Putin, burada yaptığı açıklamada, Gazprom’un BOTAŞ’a projeye yönelik yol haritasını sunduğunu duyururken, Cumhurbaşkanı Erdoğan da İstanbul Finans Merkezi’nin tıpkı vakitte Türkiye’nin güç merkezi haline geleceğini söyledi.
Rus uzmanlar, Rusya ve Türkiye’nin projeyi gerçekleştirebilecek kaynaklara sahip olduğuna işaret ederken, Avrupa’nın yaklaşımının da belirleyici ögelerden birisi olacağını belirtiyor.
“Rusya’nın ve Türkiye’nin gerekli gaz taşıma kapasiteleri mevcut”
Rusya’daki bilgi ve tahlil merkezi InfoTEK’ten Güç Uzmanı Aleksandr Frolov da doğalgaz merkezinin bilhassa bir ticaret merkezi olarak kurulmasının son derece mümkün olduğunu vurguladı.
Doğalgaz merkezine tedarik edilecek gazın başlangıçta 5 ila 10 milyar metreküp seviyesinde olabileceğini belirten Frolov, şöyle dedi:
Bu hacim için hem Rusya’nın hem de Türkiye’nin gerekli gaz taşıma kapasiteleri mevcut ve bu hacmin Avrupa Birliği (AB) ve Sırbistan üzerinden pompalanması da mümkün.
Alıcılar, bu çeşitteki öteki ticaret platformlarında olduğu üzere Avrupalı şirketler olabilir.
Moskova için değerli proje
Merkezin Rusya için de sahip olduğu kıymete işaret eden Frolov, şu değerlendirmede bulundu:
Rusya için bu proje, Avrupalı gaz tüketicileriyle alternatif etkileşim yolları oluşturmanın bir yolu olarak değer taşıyor.
Ancak bunun tam manasıyla kullanılabilmesi için AB’de mavi yakıta yönelik şu anda düşen talebin artması ve Avrupa’nın gaz taşıma altyapısını genişletme isteğinin olması gerekiyor.
TürkAkım’ın kapasitesi iki katına çıkabilir
Frolov, talebin bulunması halinde Rusya’nın TürkAkım’ın kapasitesini artırabileceğini anlatarak, “Rusya, TürkAkım’ın kapasitesini yılda 63 milyar metreküpe kadar iki katına çıkarabilir. Rusya, bunun için gerekli altyapı ve kaynaklara sahip.” sözünü kullandı.
Doğalgaz merkezine yönelik belirleyici ögelerden birinin AB’deki talep olacağını vurgulayan Frolov, şöyle konuştu:
Türkiye, Avrupa açısından değerli bir gaz sevkiyat merkezi olma isteğinde ve Rusya da gerekli kaynaklara sahip.
Karadeniz’in altına yeni gaz boru çizgilerinin döşenmesi sorunu da çözülebilir bir meseledir. Tek sorun AB’nin işbirliği talebi ve isteğidir.
Gazprom’un tutumu
Frolov, global sıvılaştırılmış doğalgaz (LNG) pazarında 2025 ila 2027 yıllarında “arz fazlası krizi” yaşanabileceğine ve bunun da Türkiye’deki gaz merkezine yönelik talebi etkileyebileceğine dikkati çekerek, “Ancak aksi takdirde, bu alımlı ve makul bir projeden daha fazlasıdır.” dedi.
Rusya’nın, projeye Gazprom dışında farklı aktörlerin katılmasına nasıl yaklaşacağına yönelik soruyu yanıtlayan Frolov, şu tabirleri kullandı:
Gazprom’un tavrı başka ticaret platformlarındaki tavrıyla birebir olacaktır.
Yaptırım kısıtlamaları ve Hindistan ile Çin’in İran’dan sevkiyata yönelik ilgisi nedeniyle İran’ın bu noktada Avrupa’nın tedarikçisi olarak görülmesi pek mümkün görünmüyor.
Azerbaycan’ın sevkiyat hacmi sınırlı
Azerbaycan’ın da Rusya’ya kıyasla sonlu sevkiyat hacmi bulunduğuna işaret eden Frolov, İsrail’in de hudutlu hacminin bulunduğunu ve Avrupa’ya nasıl sevkiyat yapacağını şimdi belirleyemediğini söyledi.
Rusya Ulusal Güç Güvenliği Fonu Lider Yardımcısı Aleksey Grivaç da gaz merkezinin geleceğine ait yaptığı değerlendirmede, merkezin muhtemel müşterilerinin tedarikçiler, tüketiciler ve tacirler olacağını anlattı.
Projede kullanılması planlanan kimi altyapıların halihazırda fonksiyonel olduğunu aktaran Grivaç, fikirlerini paylaştı:
Büyük bir iç pazarı, çeşitli dış tedarikçileri ve dev Avrupa Birliği pazarına transit potansiyeli olduğundan, merkezin gerçekçi olduğunu düşünüyorum.
Üstelik merkezin kendisi şimdi tam olarak kurumsallaşmamış olsa da birtakım ögeleri halihazırda çalışıyor.
“Rus gazının rekabetçi avantajlarının farkına varılmasını sağlayacak”
Rusya’nın, Türkiye’ye değerli ölçüde doğalgaz sevk ettiğini ve Güney Batı Avrupa’ya da sevkiyatları sürdürdüğünü kaydeden Grivaç, “Doğalgaz merkezi, Rus gazının rekabetçi avantajlarının farkına varılmasını sağlayacak bir ticaret seçeneğidir.” dedi ve ekledi:
Öte yandan bu her kaygıya deva olan bir tahlil değil. Rusya pazara erişim için alternatif seçenekler üzerinde de çalışıyor.
Grivaç, Türkiye’nin doğalgaz merkezi için pazar iştirakçilerine yönelik çalışmalar yürütmesi gerektiğini belirterek, altyapıya erişim ve merkezin kurulmasına yönelik yatırım çekilmesinin de kıymetli ögeler olduğunu lisana getirdi.
Haber Kaynağı: Anadolu Ajansı (AA)
