Aşırı sulama nedeniyle Türkiye’nin tahıl ambarı olarak bilinen Ovası için tehlike çanları çalıyor.
Vahşi sulama sonrası bölgede binden fazla obruk oluştu.
Konya’da 100 binden fazla kaçak kuyu bulunduğuna dikkat çeken uzmanlar ise bu türlü devam edilmesi halinde kullanma suyu için bile problemlerin ortaya çıkabileceğine vurgu yapıyor.
Obruk sayısı süratle artıyor
Konya Teknik Üniversitesi Obruk Araştırma ve Uygulama Merkezi Müdürü Prof. Dr. Fetullah Arık, yer altında vakitle çözünen kireç taşlarının boşluk oluşturması ve tabanın çökmesiyle oluşan obrukların sayısının süratle artığını belirtti.
Obruk oluşumunda kuraklık ve yer altı suyu kullanımın en önemli etkenler olduğunu tabir eden Arık, Konya Kapalı Havzası’nda yer altı ve yüzey suyunun yüzde 80’inden fazlasının tarımda kullanıldığını söyledi.
Arık, havzada yılda 2 milyar 450 milyon metreküp kullanıldığını vurgulayarak, “Yılda ortalama 500 milyon metreküp su açığı veriyoruz. Bu durumda yer altı sularımızda önemli bir azalma kelam konusu. Havzanın en kıymetli kaynağı yer altı suları. Bunun tek sebebi ziraî sulama değil, global ve kuraklık da kıymetli bir etken. İstenen yağışı da alamıyor. Havza, ülke ortalamasının yarısı kadar yağış alıyor” diye konuştu.
Konya’da 100 binden fazla kaçak kuyu var
Konya’da yer altı suyu kullanımının 1970’li yıllarda başladığını belirten Arık, “Yer altı su kuyularının sayıları artıyor. Konya Kapalı Havzası’nda dokümanlı şu anda 35 bin civarında kuyu mevcut. Bunun üç katından fazla da evraksız yani kaçak kuyu var. Bunun negatif sonuçlarından biri su düzeyinin düşmesi ve suyun bulunamamasıdır. Bölgede obruk üzere olumsuz sonuçların ortaya çıkması da karşımıza çıkıyor. Yakın gelecekte şayet bu halde devam ederse kullanma suyu için bile dertler yaşayabileceğimiz öngörülüyor” dedi.
Kayıt altına alınan 600 civarında obruk var
Arık, yer altı su düzeyinin yılda 2 metre daha düştüğünü lisana getirerek ileride çok önemli su sorunu çekilebileceğinin altını çizdi.
Türkiye’de obruklarla ilgili çok sağlam bir envanter çalışmasının olmadığına dikkati çeken Arık, “Konya’da AFAD’ın Afet Riski Araştırma Sistemi’nde kayıt altına alınan 600 civarında obruk var. Her geçen yıl oluşan obruklar buraya kaydediliyor fakat bölgede obruğun habercisi olabilecek ya da geçmişte oluşmuş, binlerce deformasyon ve oturma yapılar var” tabirlerini kullandı.
Birçok vilayetimizde de obruk oluşumlarını görüyoruz
Karaman, Aksaray, Niğde, Nevşehir, Eskişehir ve Ankara’nın ortalarında bulunduğu birçok kentte obruk oluşumlarına rastlandığını kaydeden Arık, şöyle devam etti:
Konya’nın kuzeybatısındaki komşu Sakarya Havzası’nda obruklar artmaya başladı. Bunun yanı sıra ülkede karbonatlı kayaçların yanı sıra jips ve halit (kaya tuzu) üzere kayaçların yaygın olduğu bölgelerde tekrar obruk oluşumlarının sayıca çok arttığını görüyoruz. Sivas, Çankırı, Çorum, Yozgat bölgelerinde de bu jipsli seriler üzerinde de yüzlerce obruğun olduğunu biliyoruz. Ülkenin en doğusundan en batısına birçok vilayetimizde de obruk oluşumlarını görüyoruz. Batman, Siirt, Diyarbakır ve Erzurum ile batıda Manisa’ya kadar obruk oluşumlarının yaygınlaşmaya başladığını görüyoruz. Sivas civarında 450-500 obruk var. Bunun yanı sıra Eskişehir’de 50-60 obruktan kelam edebiliyoruz. Konya bölgesindeki kayıtlı 600 obruk var. Ülke genelinde her vakit görmeye alışık olduğumuz derin kuyu biçimindeki obrukların sayısı binin üzerinde lakin bunun sağlıklı bir bilgi tabanı olduğunu söyleyemeyiz. Gelen bilgilerin derlemesiyle oluşturulmuştur.
Arık, Türkiye genelinde obruk oluşum nedenlerinin başında kuraklığın, Konya ve etrafındaki vilayetlerde ise yer altı suyu kullanımın öne çıktığını vurguladı.
Konya Kapalı Havzası’nda obrukların çokluğu ve büyüklüğüyle ilgi çektiğini belirten Arık, “Obruklar bilimsel manada da ilgi görüyor, tehlike boyutuyla da dikkatleri üzerine çekiyor. Dünyada obruk konusunda araştırmalar yapan bilim insanlarından Prof. Dr. Francisco Gutierrez ile grubu değerlendirmelerde bulunmak üzere Konya’ya gelecek” dedi.
