Dışişleri Bakanı Hakan Fidan, Siyaset İktisat ve Toplum Araştırmaları Vakfı (SETA) tarafından yayınlanan milletlerarası “Insight Turkey” Mecmuası için “Türkiye Yüzyılı’nda Türk Dış Siyaseti: Zorluklar, Vizyon, Gayeler ve Dönüşüm” (Turkish Foreign Policy at the Turn of the ‘Century of Türkiye’: Challenges, Vision, Objectives, and Transformation)” başlıklı İngilizce makale kaleme aldı.
Makalede, Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın öncülüğünde geliştirilen “Türkiye Yüzyılı”nın, ülkeyi gelişim ve global teşebbüs unsurlarının hakim olduğu, tıpkı vakitte geçmiş yüzyılın muvaffakiyetlerini canlandırdığı geleceğe taşımayı hedeflediği belirtildi.
Bu vizyonun Türkiye’nin dış siyaseti da dahil olmak üzere tüm politik alanlarına ışık tutacağı tabir edilen makalede, bunun halihazırda Türkiye’nin yakın etrafında ve dış siyaset gayelerine yansıdığı kaydedildi.
Makalede, global idare düzeneklerinin, aktüel meselelere tahlil geliştirmede yetersiz kaldığı vurgulanarak bu düzeneklerin güç çabalarının verildiği bir alana dönüştüğü aktarıldı.
Uluslararası hukukun temel unsurlarının korunmasını sağlamaya ihtiyaç duyulmakta. Fakat memleketler arası barış ve güvenliğin korunmasından birinci derecede sorumlu olan Birleşmiş Milletler (BM) Güvenlik Kurulu, bu misyonunu yerine getirememekte. Bu da memleketler arası sistemin istikrarının giderek bozulmasına, öngörülemeyen gelişmeler yaşanmasına ve daha fazla zafiyete yol açmakta.
değerlendirmesinde bulunan Fidan, Rusya-Ukrayna savaşının global enflasyon, ekonomik sakinlik, güç krizi ve besin güvensizliği üzere dünyayı etkileyen meselelere yol açtığını belirtti.
Fidan, kelam konusu problemlere tahlil mercilerinin tahlil bulmaktan uzak göründüğüne dikkati çekerek,
Türkiye’nin hedeflediği memleketler arası sistem, tek kutuplu, iki kutuplu yahut çok kutuplu olsun, kutuplulukla tanımlanan klasik milletlerarası sistem kavramının ötesine geçiyor. Türkiye, mevcut global ve bölgesel zorlukları ele alan daha kapsayıcı, aktif, adil ve inançlı bir memleketler arası sisteme; kutupluluk yerine dayanışmaya dayalı sağlam bir sisteme katkıda bulunmayı amaçlamakta.
ifadesini kullandı.
Türkiye’nin bölgede barış ve güvenliğe katkıda bulunma gayesinin iki taraflı olduğunu kaydeden Fidan, bu gayenin birinci tarafının “tehdit ögelerinin ortadan kaldırılması ve zorluklarla çaba edilmesi”, ikinci tarafının ise “siyasi işbirliği modelleri için fırsatları keşfetmek” olduğunu aktardı.
“İran ve Suudi Arabistan alakalarının devamı dönüm noktasıydı”
Terörizmin bölgesel barış ve güvenliğe en büyük tehdidi oluşturduğunu vurgulayan Fidan, Türkiye’nin DEAŞ, PKK/YPG ve FETÖ’ye karşı uğraşını sürdürmeye ve terörizmle çabada öncü rol almaya devam edeceğini bildirdi.
Fidan, Suriye’deki sorunun tahlili için Suriye’nin toprak bütünlüğüne dayanan siyasi sürecin teşvik edilmesinin değerinin altını çizerek Suriyelilerin ülkesinin geleceğini belirlemesinin ve legal Suriye muhalefetinin siyasi süreçte yer almasının gerekliliğini vurguladı.
Makalede, Türkiye’nin, Irak’ın toprak bütünlüğü ve siyasi istikrarının savunucusu olduğu aktarılarak PKK başta olmak üzere terörist kümelerin yok edilmesine yönelik teşebbüsleri desteklemeye devam ettiği bildirildi.
Orta Doğu’nun son yıllarda dönüşüm sürecinden geçtiğinin altını çizen Fidan, “İran ve Suudi Arabistan ortasındaki diplomatik bağların kaldığı yerden devam etmesi bölgedeki uzlaşma ve olağanlaşma trendleri bakımından bir dönüm noktasıydı.” sözüne yer verdi.
Fidan, Orta Doğu’da kalıcı tahlil için Filistin-İsrail sıkıntısının çözülmesi gerektiğini belirterek Doğu Kudüs’ün Filistin’in başşehri olduğu ve 1967 sonlarını temel alan iki devletli tahlilinin sağlanması gerektiğini kaydetti.
“Ukrayna-Rusya Savaşı’nın sonlandırılması için uğraşlarımızı artıracağız”
Makalede Ukrayna-Rusya savaşının doğurduğu sonuçların bölgeyi ve dünyayı etkilediğini vurgulayan Fidan,
Ukrayna’nın bağımsızlığı ve toprak bütünlüğü temelinde, diplomasi ve diyalog yoluyla savaşın sona erdirilmesine yönelik eforlarımızı artıracağız.
ifadesini kullandı.
Fidan, Karadeniz Tahıl Teşebbüsü kapsamında yaklaşık 33 milyon ton tahıl eserinin dünya pazarına ulaştırıldığını, teşebbüsün canlandırılmasının Karadeniz havzasının güvenliğiyle iç içe olduğunu belirtti.
Libya’da kalıcı tahlil için şeffaf, adil ve özgür başkanlık ve parlamento seçimlerinin daha da ertelenmeden yapılmasının ehemmiyeti vurgulayan Fidan, bu ülkenin toprak bütünlüğünün sağlanması için Türkiye’nin teşebbüslerinin süreceğini kaydetti.
Fidan, ve Azerbaycan Cumhurbaşkanı İlham Aliyev’in 15 Haziran 2021’de imzaladığı Şuşa Beyannamesi’nin rehberliğinde Azerbaycan ile münasebetlerin derinleştirildiğini tabir ederek Azerbaycan ve Ermenistan ortasındaki müzakere sürecinin desteklendiğini aktardı.
Türkiye’nin Güney Kafkasya’da altyapı çalışmalarıyla bölgeyi yine inşa etmeye hazır olduğu vurgulayan Fidan, altyapı çalışmaları ve bağlantısallık projelerinde muvaffakiyet sağlanması durumunda bölgedekilerin ticaret, güç güvenliği, turizm, yatırım ve iş imkanları alanlarında hissesini alacağını lisana getirdi.
Yunanistan’la mevcut müspet atmosfer “değerli bir fırsat”
Makalede, Türkiye’nin İran ile bilhassa terörle gayret alanında ikili ve bölgesel işbirliğini güçlendirmeyi istediği vurgulandı.
Türkiye’nin Balkanlarda barış ve istikrarın güçlendirilmesi için teşebbüslerini sürdürdüğünü kaydeden Fidan, Bosna Hersek’in toprak bütünlüğü, egemenliği ve siyasi bütünlüğünün desteklendiği, tıpkı vakitte Kosova ile Sırbistan münasebetlerinin olağanlaşmasına dayanak verildiğini söz etti.
Fidan, Yunanistan’la münasebetlerdeki mevcut atmosferin müspet işbirliğinin sağlanması ismine kıymetli fırsat sunduğunu belirterek
Türkiye, legal hak ve menfaatlerinden taviz vermeden, Yunanistan’ın da tıpkı içtenlikle karşılık vermesi koşuluyla bu gayretinde özdendir.
mesajı verdi.
Doğu Akdeniz’de kıymetli değişime yol açacak sorunlardan birinin Kıbrıs sıkıntısının çözülmesi olduğunu aktaran Fidan, Kıbrıslı Türklerinin doğuştan gelen haklarının, hükümran eşitliğinin ve memleketler arası eşit statüsünün yine teyit edilmesi ve KKTC’nin bağımsızlığının tanınması gerektiğini vurguladı.
Dış alakaların kurumsallaşması
Fidan, dış siyasetin daha da kurumsallaşması amacına değinerek bunun iki taraflı maksat olduğunu vurguladı.
Bu maksatların, “mevcut stratejik ilgileri güçlendirmek ve yeni ilgiler kurmak” olduğunu belirterek ABD ve NATO ile alakalarına değinen Fidan şunları kaydetti:
Türkiye, NATO’nun bir müttefiki olarak, ABD ile uzun yıllara dayanan stratejik bir iştirak içindedir. Aramızdaki birtakım görüş ayrılıklarına karşın, birçok bölgesel ve global sıkıntıda çıkarlarımız ve yaklaşımlarımız örtüşmektedir. Önümüzdeki periyotta ABD ile geniş bir alanda ve ortak menfaatler temelinde işbirliğimizi güçlendirmeye uğraş edeceğiz. Bu, komşularımızda ve öteki ülkelerde barış ve güvenliğin tesis edilmesi için hayati değer teşkil etmekte.
Makalede, Türkiye’nin transatlantik ilgilerinin Avrupa’nın güvenliği ve refahı açısından hayati kıymet taşıdığı, NATO üyesi olarak Türkiye’nin, “güvenliğin bölünmezliği” unsuruna temelden katkıda bulunduğu aktarıldı.
Bakan Fidan, makalede, terörizmle çabanın İttifak’ın gündeminin üst sıralarında tutulacağını kaydetti.
Türkiye’nin AB üyeliğinin stratejik bir öncelik olmaya devam ettiğini vurgulayan Fidan, bölgesel ve global problemlerin daha karmaşık bir duruma bürünmesinin Türkiye’nin iştirak sürecinin ilerletilmesini her zamankinden daha fazla mecburî kıldığını kaydetti.
Fidan, Türkiye’nin üyelik sürecinin birtakım üyelerin siyasi motifleri üzerinden engellendiğini, yıllardır süren müzakerelerin liyakate dayalı formda ilerlemediğini belirterek AB’nin Türkiye’ye karşı sorumluluğunu yerine getirmesi gerektiğini vurguladı.
“Önümüzdeki devirde dış siyasetin ekonomik bileşenine özel değer verilecek”
Hedeflerinden üçüncüsünün “refah ortamını geliştirmek olduğuna” değinen Hakan Fidan şunları kaydetti:
Küresel fırsatlara erişime sahip, güçlü ve kendi kendini idame ettirebilen bir Türkiye iktisadı, sırf Türk halkının değil tıpkı vakitte dünya çapındaki komşularının, dostlarının ve ortaklarının da ekonomik refahını artıracaktır. Bu nedenle önümüzdeki devirde dış siyasetin ekonomik bileşenine özel ehemmiyet verilecektir.
Bakan Fidan, Türkiye’nin dünyanın her yeriyle ticari ve ekonomik münasebetlerini çeşitlendireceğini ve derinleştireceğini işaret ederek bu süreçte savunma endüstrinin de ortalarında bulunduğu “yüksek ve kritik teknolojilerin”, öncelikli alanları oluşturacağını vurguladı.
Türkiye’nin bu kapasitesinin Trans Anadolu Doğal Gaz Boru Çizgisi (TANAP) ve Trans Hazar Doğu-Batı Orta Koridoru’na yardımcı olduğunu kaydeden Fidan tüm bölge halkının güç ve tedarik zinciri güvenliğine somut katkılarda bulunacaklarını aktardı.
Fidan, Türkiye’nin Irak ve Körfez bölgesindeki bağlantısallık eforlarına katkıda bulunmaya kararlı olduklarını belirterek “Türkiye’nin iştiraki, bölgesel ilişkiyi amaçlayan rastgele bir projenin uygulanabilirliği açısından çarpan tesiri yaratacaktır.” iletisi verdi.
“Türkiye-Latin Amerika ve Karayip Paydaşlığı Politikası”
Dördüncü maksatlarının “küresel sıkıntılara tahlil sunarken farklı coğrafyalara yönelik siyasetleri daha da güçlendirmek” olduğunu kaydeden Fidan, Latin Amerika ve Karayipler bölgesinin, Türkiye’nin insani dış siyasetinin tüm ögelerini seferber ettiği, dostluk bağlarının her geçen gün güçlendiği bölge olduğunu aktardı.
Fidan, “Önümüzdeki devirde bu münasebetleri Türkiye-Latin Amerika ve Karayip Paydaşlığı Siyaseti’ne dönüştürmeyi hedefliyoruz.” tabirine yer verdi.
Dışişleri Bakanı Fidan, Türkiye’nin 2019’da duyurduğu Yine Asya Teşebbüsü’nün, Türkiye’nin Asya kıtasıyla alakalarını karşılıklı fayda ve ortak amaçlar temelinde daha da ileriye taşıma iradesinin simgesi haline geldiğini bildirdi.
Fidan, Türkiye’nin en az gelişmiş ülkelere her alanda dayanak verdiğini, Global Güney’in yine örgütlenme teşebbüslerini önemsediklerini belirtti.
Irkçılık, yabancı düşmanlığı ve İslamofobi
Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın eşi Emine Erdoğan’ın himayesinde başlatılan Sıfır Atık Teşebbüsü’nün “sürdürülebilir kalkınma çalışmalarına ve iklim değişikliğiyle gayrete kıymetli katkı” sağladığını kaydeden Fidan bu teşebbüsün takipçisi olmaya devam edeceklerini aktardı.
Fidan, Batılı ülkelerdeki ırkçılık, yabancı düşmanlığı ve İslomofobi salgınına dikkati çekerek,
İlk ayeti ‘Oku!’ ile başlayan bir dinin kutsal kitabının yakılması karşısında eylemsizliğin görülmesi kabul edilemez. İnsan haklarının ve temel özgürlüklerin özünü ihlal eden bu eğilim ve aksiyonların 21. yüzyılda da devam etmesi dehşet vericidir. Lakin bu tehlikeli eğilimler karşısında biz de boş durmuyoruz, durmayacağız.
değerlendirmesini yaptı.
Dışişleri Bakanı Fidan, Türkiye’nin Birleşmiş Milletler (BM), Avrupa Güvenlik ve İşbirliği Teşkilatı (AGİT) ve İslam İşbirliği Teşkilatı (İİT) başta olmak üzere tüm platformlarda İslamofobi ile gayrete yönelik teşebbüsleri desteklemeye devam edeceğini belirtti.
Fidan, makalesinde yer verdiği gayelerin daima adaptasyon gerektirdiğini, vazifeye başladığından beri Dışişleri Bakanlığının kurumsal dönüşümünün hızlandırılmasının önceliklerinden biri olduğunu bildirdi.
Devam eden kurumsal dönüşümün çeşitli kısımların yine düzenlenmesini ve çağdaş teknolojilere yatırım yapılmasını içerdiği aktarılan makalede, bunun dış siyaset oluşturulması ve uygulanmasında verimliliğin artmasını amaçladığı vurgulandı.