Kültür ve Turizm Bakanı Mehmet Nuri Ersoy, Efes Antik Kenti içinde antik tiyatro girişinde düzenlenen “Geleceğe Miras Sonsuz Efes” projesinin tanıtımı ve Efes Dijital Tecrübe Müzesi açılış merasimine katıldı.
Antik kentte 2023-2027 devrinde gerçekleştirilecek 1 milyar lira ödenekli hafriyat ve onarım çalışmalarını içeren “Geleceğe Miras Sonsuz Efes” projesiyle ilgili konuşan Bakan Ersoy, yaklaşık 160 yıllık hafriyat geçmişine sahip Efes Antik Kenti’nde birinci çalışmaların 1863 yılında başlatıldığını hatırlattı.
Bakan Ersoy, antik kentteki hafriyat tarihi hakkında bilgiler vererek, kazıların 2010’ndan bu yana ise Bakanlık ismine Avusturya’dan Doç. Dr. Sabine Ladstatter başkanlığında sürdüğünü aktardı.
Efes’teki son çalışmalar
Efes Antik Kenti’nde yürütülen son çalışmalar hakkında da değerlendirmede bulunan Ersoy, şunları kaydetti:
Her yıl yaklaşık 10’dan fazla ülkeden çok sayıda bilim beşerinin katıldığı Efes’te devam eden çalışmalarda bugüne kadar kentin yüzde 25’lik bir kısmı kazılmıştır. 2018-2023 yılları ortasında gerçekleştirdiğimiz çalışmalarda ise Efes tiyatrosunun sahne yapısı girişine güçlendirme emelli çelik destek yapılmış, orkestra çukuru döşeme kaplaması yenilenmiştir. Oturma kısımları ve merdivenlerin onarımı gerçekleştirilmiştir.
St. Jean giriş takip kapısı onarımı kapsamında tehlike arz eden taşlar sökülmüş, taşların tamirleri yapılarak yine yerlerine yerleştirilmiştir. Kapının iç tonozu tekrar örülmüştür. Cephelerde gerekli kısımlarda taş tamamlamalar yapılarak derz tamiratları yapılmıştır.
133 arkeolojik hafriyatta çarpıcı gelişmeler
Bakan Ersoy, bu çalışmalarla Laodikya’daki Batı Tiyatrosu’nun 1700 yıl sonra yine konserlere mesken sahipliği yapmaya başladığını, Kibyra’daki çeşme yapısının 13 asır sonra yine suya kavuştuğunu anlatarak, dünya ölçeğinde çok değerli keşiflerin yapıldığı Taştepeler Projesi kapsamında Göbeklitepe ve Karahantepe’de sürdürülen çalışmalarda da insan ve hayvan heykellerinin ortaya çıkarıldığını söyledi.
Karahantepe’deki buluntulara işaret eden Ersoy, “Henüz hafriyatı tamamlanmamış olan bu kısmın arkeoloji açısından son yılların en etkileyici buluntu kümesini bizlere sunduğunu ve bu buluntuların tarih öncesi sanatın eşsiz örnekleri olduğunu memnunlukla söylemek isterim. O denli ki bu eserler yalnızca Karahantepe için değil, Yakın Doğu’daki tüm neolitik çağ yerleşmeleri için yeni bir örnek oluşturmaktadır.” dedi.
Kazılara ivme ve süreklilik kazandırma hedefi
Bakan Ersoy, kazıların yıl uzunluğuna yayılması projesinin kapsamını genişlettiklerini, yabancı bilim heyetleri tarafından yürütülen hafriyatları da 12 aylık hafriyat projesine dahil ettiklerini açıkladı.
Ersoy, şöyle devam etti:
Proje kapsamında yabancı heyetlerin ülkemizde yasal çalışma müddetlerinin sonlu olması ve akademik takvimleri sebebiyle dar bir vakit aralığında gerçekleştirilen hafriyat ve onarım çalışmalarını yıl boyunca sürdürmek üzere Bakanlık ismine Türk bilim insanlarından birer koordinatör görevlendireceğiz.
Yabancı hafriyat heyetlerimiz bu süreçte çalışmalarına elbette ki devam edecektir. Bakanlığımız ismine görevlendirilecek koordinatör vasıtasıyla çalışmaların yıl boyunca kesintisiz devam etmesini sağlayacağız.
Efes Antik Kenti hafriyat ve onarım çalışmalarımız öncelikli olmak üzere yeniden Kültür ve Turizm Bakanlığı ismine yabancı bilim heyetlerince yürütülen Hierapolis, Afrodisyas, Pergamon üzere kazılarımızı da bu proje kapsamına alacak, Bakanlığımızca üstlenilecek projeler yanında verilecek ağır dayanak ile hafriyat ve onarım çalışmalarımıza Side, Olympos, Phaselis ve Syedra üzere alanlarda olduğu üzere ivme ve süreklilik kazandıracağız.
Ersoy, 2023 yılında Patara, Side, Olympos, Phaselis, Syedra antik kentlerinde yürütülen hafriyat ve onarım çalışmalarına toplam 400 milyon lira ödenek sağladıklarını, bu çalışmalarla ziyaretçi sayısını 2019 yılına nazaran yüzde 47 arttırdıklarını lisana getirerek, 2024’te de bu alanlara 500 milyon lira ödenek sağlayacaklarını aktardı.
Yabancı bilim heyetlerinin çalışma yaptığı antik kentlerle ilgili yeni düzenlemeye dikkat çeken Ersoy, “Malumunuz yabancı heyetler tarafından Bakanlığımız ismine gerçekleştirilen hafriyat çalışmalarının bütçesini kazıyı yapan ülkenin akademik üniteleri sağlıyor. Kültür ve Turizm Bakanlığı olarak Efes başta olmak üzere yabancı bilim heyetlerince gerçekleştirilen hafriyat ve onarım çalışmalarına da bugün prestijiyle atayacağımız koordinatörlerle birlikte ağır grup, teknik ekipman ve bütçe takviyesi sunarak hafriyat ve onarım çalışmalarını buralarda da tüm yıla yayacağız.” diye konuştu.
Toplantıda yapılan sunumda 2023-2027 yılları ortasında gerçekleştirilecek 1 milyar lira ödenekli hafriyat ve onarım çalışmalarını içeren “Geleceğe Miras Sonsuz Efes” projesiyle antik kentin farklı kısımlarındaki hafriyat, onarım ve yenileme çalışmalarına ait süreç ve gayelere yer verildi.
Efes Dijital Tecrübe Müzesi açıldı
Ersoy, programın akabinde Efes Dijital Tecrübe Müzesi’nin açılışını yaptı.
Tasarım ve teknolojilerin mümkün kıldığı en yüksek standartlar kullanılarak Türk müzeciliğine yeni bir akım getirecek müzenin turizme büyük katkılar sağlayacağını belirten Ersoy, projenin kamuya direkt yahut dolaylı yükümlülük doğuracak hiçbir garanti verilmeden Yap-İşlet-Devret modeliyle gerçekleştirildiğini söyledi.
İşletme müddeti boyunca kamuya kıymetli oranda gelir de getirecek olan projenin, müzecilik alanında dünyaca ünlü firmalarla iş birliği içerisinde yürütüldüğünü lisana getiren Ersoy, kelamlarını şöyle tamamladı:
Bugün açılışını yapacağımız Efes Tecrübe Müzesi, bu efsanevi kentin varlıklı geçmişini bize tekrar anlatıyor. Ortalarında Türk ve yabancı mimarların, tasarımcıların, sanatkarların, teknoloji uzmanlarının, tarihçilerin ve arkeologların olduğu geniş profesyonel bir grupla birlikte tasarlanan müze, ziyaretçilere sürükleyici bir anlatı ile Efes’in altın çağındaki gündelik hayatı, ticareti, sanatı ve mimariyi adeta tekrar yaşatacak.
Türkiye Yüzyılı’nın yeni kuşak müzeciliğini yansıtan Efes Tecrübe Müzesi’nde ziyaretçiler, kentin kurucusu Androkolos’tan Kleopatra ve Marcus Antonius’a, Artemis’ten Aziz Pavlus’a kentin ünlü simalarıyla tanışıyor. Artemis Tapınağı’nı ziyaret ediyor. Arkadya yolundan yürüyebiliyor ve teras meskenlerdeki hayatı deneyimleyebiliyor.
Bakan Ersoy, Efes Antik Kenti içinde aydınlatma sistemlerini genişleterek yenilediklerini ve gece müzeciliği alanında da kıymetli bir atılım yapıldığını kelamlarına ekledi.
Konuşmaların akabinde Bakan Ersoy, İzmir Valisi Süleyman Elban ve AK Parti Vilayet Lideri Bilal Saygılı ve başka iştirakçiler, Efes Dijital Müzesi’ni gezdi.
Öte yandan Bakan Ersoy, Efes Antik Kenti’ni 2 bin 500 yıl sonra yine denizle buluşturacak Efes Antik Kanal Projesi’nin birinci etabını da inceleyerek çalışmalar hakkında yetkililerden bilgi aldı.
