Dışişleri Bakanı Hakan Fidan, Moldova’nın başşehri Kişinev’de Gagauz Özerk Yeri Lideri Evgenia Gutul ile bir görüşme gerçekleştirdi. Görüşmede, iki ülke ortasındaki ikili alakalar ele alındı.
Görüşmede Bakan Fidan, Türkiye’nin Gagauz Özerk Yeri’nin gelişimini desteklediğini ve Gagauz halkının haklarını savunmaya devam edeceğini vurguladı. Gutul ise, Türkiye’nin Gagauz Özerk Yeri’ne verdiği takviyeden ötürü teşekkür etti.
Görüşmede ayrıyeten, iki ülke ortasındaki ekonomik ilgiler, kültürel işbirliği ve eğitim alanındaki iştirakler üzere mevzular da ele alındı.
Hakan Fidan: “İşbirliğimiz artacak”
Bakan Fidan, görüşmenin akabinde yaptığı açıklamada, Gagauz Özerk Yeri’nin Türkiye için kıymetli bir dost ve müttefik olduğunu belirterek, iki ülke ortasındaki işbirliğinin artırılması için çalışmaların devam edeceğini söyledi.
Gutul da, görüşmeden duyduğu memnuniyeti lisana getirerek, Türkiye ile münasebetlerin daha da güçlendirileceğine inandığını belirtti.
Görüşmede, Türkiye’nin Gagauz Özerk Yeri’ne yönelik takviyesinin artırılması konusunda mutabık kalındı.
“Türk halkına şükranlarımı sundum”
Evgenia Gutul’un görüşme sonrası açıklamaları şöyle:
Türkiye ziyaretim sırasında Türkiye Cumhuriyeti Dışişleri Bakanı Sayın Hakan Fidan ile İstanbul’da resmi bir görüşme gerçekleştirdik.
Gagauziya’nın özerkliginin ilanindan bu yana verdiği güçlü ve daima takviye için Sayın Bakan’ın şahsında kardeş Türk halkına şükranlarımı sundum.
Moldova Cumhuriyeti’ndeki mevcut siyasi durumu ve merkezi idare ile Gagauz yetkililer ortasındaki ilgiyi detaylı halde kendilerine aktardım. Sayın Bakan’a, Merkezi idarenin, Gagauz’un özerkliğini istikrarsızlaştırma ve manipüle etme teşebbüslerinden vazgeçme davetini yaptığım bir mektup sundum.
“Kültürel mirasımızın korunması için dayanak istedim”
Türkiye Cumhuriyeti ile Gagauziya Özerk Bölgesi ortasında sosyo-ekonomik alanda işbirliğine yönelik yeni öncelikleri tartıştık. Ayrıyeten Türkiye’nin Gagauz lisanının yaygınlaştırılması ve Gagauz halkının kültürel mirasının korunmasına yönelik programlara özel kıymet verdiğimizi ve Türkiye Cumhuriyeti’nin takviyelerini beklediğimizi aktardım.
Türk kökenli Gagauzların geçmişi
Gagauzlar, Moldova’nın kuzeydoğusunda ve Ukrayna’nın güneydoğusunda yaşayan bir Türk halkıdır. Gagauzlar, Türk lisanı olan Gagauz Türkçesi’ni konuşurlar ve Ortodoks Hristiyandırlar. Gagavuzlar, 14. yüzyılda Anadolu’dan göçen Türklerden geldikleri düşünülmektedir.
Gagauzların nüfusu yaklaşık 200.000’dir. Gagauzların çoğunluğu Moldova’da yaşamaktadır. Moldova’nın kuzeydoğusunda yer alan Gagauz Yeri Özerk Bölgesi’nde yaşayan Gagauzların sayısı yaklaşık 130.000’dir. Gagauzların bir kısmı da Ukrayna’nın güneydoğusunda yaşamaktadır.
“Oğuz” kökenleri
Gagauzların kökenleri hakkında bugüne kadar yerli Balkan asıllı halklardan oldukları ve sonradan “Türkleştikleri/Türkleştirdikleri” üzere argümanlarda dahil çok sayıda değişik tez öne sürülmüştür. Tarihi gelişimleri kesin olarak saptanamamak ile birlikte bugün dünyada akademik çevrelerce yaygın kabul gören görüş, Gagauzların kökeninin Oğuz kökenli bir Türk topluluğu olduğu istikametindedir. Gagauzların Balkanlara ve bugünkü Ukrayna bölgesine birinci kere 11. yüzyıl civarında Asya’dan göç ettikleri, Peçenek, Uz (Oğuz), Kıpçak Türkleri ile tıpkı soydan geldikleri düşünülmektedir. Ortodoks Hristiyan olan Gagauzların konuştuğu lisan; bulundukları bölgelere nazaran, Slav, Yunan ve Romen lisanlarının tesirinde kalmış, büyük ölçüde Türkiye Türkçesine ve ağız olarak da Balkan Türkçesi ağzına benzemektedir.
Gagauzların kültürü, Türk kültürü ile Doğu Avrupa kültürünün bir karışımıdır. Gagauzların klâsik kıyafetleri, Türk kıyafetlerine benzemektedir. Gagauzların klâsik müziği ve dansları da Türk müziği ve danslarına benzemektedir.
Gagauzların kıymetli bir kısmı, Gagauz Yeri Özerk Bölgesi’nde yaşamaktadır. Gagauz Yeri Özerk Bölgesi, 1994 yılında Moldova’nın bir modülü olarak kurulmuştur. Gagauz Yeri Özerk Bölgesi’nin kendi parlamenter sistemi, hükümeti ve bayrağı vardır.
