Dünya global ısınmanın fiziki tesirlerini bariz biçimde yaşamaya başladı.
Yağış rejimindeki değişimler, çok sıcaklık ve ağır yağışlar tabiatta görülmediği kadar sık ve hayatı olumsuz etkileyecek boyutlarda yaşanmaya başladı.
Türkiye de bu tesirlerin görüldüğü ülkelerden biri.
Türkiye Tabiatını Müdafaa Derneği (TTKD) bilim danışmanı hidrobiyolog Dr. Erol Kesici, mevzuya ait değerlendirmelerde bulundu.
Kesici, ‘El Nino’ olarak isimlendirilen Pasifik Okyanusu yüzey suları sıcaklığındaki değişkenlikler nedeniyle oluşan birbirinin zıttı karmaşık hava modellerinin tüm dünyayı farklı biçimde olumsuz etkilediğini söyledi.
“Daha kurak bir sürece girdik”
Türkiye’nin de bu yaz mevsiminde El Nino’nun tesirinde olduğunu belirten Dr. Kesici, “Son yıllarda şiddetli kuraklık tesiri altındaki ülkemizin de Akdeniz’den Karadeniz’e daha kurak sürece gireceği bildirilmektedir. O nedenle tabiatın sistemi ve tabiattaki su çevrimi tabiata uyumlu olmalıdır. El Nino tesiriyle bu yıl kuraklık ve kararsız, beklemediğimiz yağışlar görülebilecek” dedi.
“Türkiye tehlike listesinde”
Son yıllarda insanların tabiat kullanımındaki bütün olumsuz tesirlerin, tarımda verimlilik ve büyüme oranları üzerinde kıymetli tehdit oluşturduğunu belirten Kesici, “Üreticilerin ve iktisadın kayıpları, kuraklık yahut sel üzere çok iklim olaylarına bağlı olarak gün geçtikçe artmaktadır. Zorlaşan bu şartlar, besin güvenliği riski oluşturmaktadır. FAO’nun yayımladığı raporda, Azerbaycan, Özbekistan, Türkmenistan, Kazakistan, Pakistan, Tacikistan, Pakistan, Afganistan, İran, Irak, Suriye ve Türkiye’nin, El Nino’nun kararsız iklim şartları, çok yağış riskiyle karşı karşıya kalabileceği belirtilmektedir” sözlerini kullandı.
“Orman yangınları artabilir”
El Nino kaynaklı sıcaklığın çok artışının, şiddetli yağışlar, kuraklık, su baskınları, orman yangınlarında artışa yol açabileceğini söyleyen Dr. Kesici, “Ülkemizde bu yıl yağışlar, bahar sonu ve yaz başlangıcında daha fazla ve karasız bir halde tesirli olmaktadır. El Nino tesiri haziran içerisinde özellikle İç Anadolu’da, Akdeniz’in belli bölümlerinde uzun süren kararsız yağışlarla görüldü. Bu bağlamda rapor, bu tıp olaylara hazırlanmak bağlamında ileriye yönelik planlamayı kolaylaştırmak için bir temel sunuyor” diye konuştu.
“Buharlaşmaya bağlı kuraklık”
Hava sıcaklığının olağanın üzerinde 1-2 derece artmasının daha sıcak atmosfer ve daha fazla nem tavrına neden olacağını anlatan Dr. Kesici, “Bu da sel riskini artıran daha ağır yağışlara neden olabilir. Ayrıyeten buharlaşmayı artırarak daha ağır kuraklıklara yol açar. Bütün bu öngörüler ışığında, 1,5 ve 2 derece ortasında 0,5 derecenin hayati değere sahip olduğu ortaya çıkıyor. Şayet 2 derece ısınırsak, dünya çok daha kuru hale gelecektir. Bunun da ekonomiler, tarım, alt yapılar ve hava modelleri üzerinde tesirleri olacaktır” diye konuştu.
Sel ve taşkın tehlikesi
El Nino’nun sel ve taşkın tehlikesi olduğunu belirten Dr. Kesici, şu teklifleri sundu:
“Aşırı yağış mümkünlüğü yüksek olan alanlar belirlenip su akış yatağı üzerindeki pürüzler kaldırılmalıdır. Kesinlikle bu bahiste erken ikaz sistemleri sayısı artırılmalıdır. Su kalitesinin güzelleştirilmesi, kullanılabilir su ölçüsünün artırılması ile müdafaa ve kullanma istikrarının sürdürülebilirliği sağlanmalıdır. Doğal hayat tahrip edilmemeli, yaban hayatı, biyolojik çeşitlilik ve ekosistem korunmalı. Sulak alanların su yatakları ve kanalları doğal haliyle bırakılmalı. Arazi kullanımında ormansızlaşma ve sulak alanların kurutulmasına pürüz olunmalı. Güç kullanımında fosil yakıt kullanımı giderek azaltılarak, güneş, rüzgar, biyogaz, yenilenebilir güç kaynaklarının kullanımı artırılmalıdır”
Tarımsa su kullanımında tasarruf önemli
Yağmur toplayan bitki örtüsünün tahrip edilmemesi gerektiğini de söyleyen Dr. Kesici, “Sünger kentler, alanlar yaratılmalı, bunun için yatay mimari, betonlaşma, asfaltlaşma artışı engellenmeli. Havada nemi tutacak, artıracak ağaçlık, makilik alanlar artırılmalıdır. ‘Çok su çok eser demek değildir’ şuuru çiftçilerde sağlanmalıdır.
Ülkemizde yaşanan kuraklığın asıl nedeni, yağışların az olmasından değil, suyun çok kullanım ve israfıdır. Verimli su kullanımında yüzde 60’ın üzerinde tasarruf sağlanırken, bitki deseni teknikleriyle verimlilik yüzde 70’in üzerinde artırılabilmektedir.
Her alanda su hasadı ve suyu tekrar kullanma teknikleri teşvik edilerek, gübre kullanımının bilimsel idaresi ve atık bırakımının en aza indirilmesi sağlanmalı. Ziraî kaynaklı sera gazı salınımı engellenmeli, teknolojik tarım kesinlikle geliştirilmeli ve teşvikleri sağlanmalı. Sel, taşkın, dolu ya da fırtına- hortum varsayım edilir edilmez, tehlikenin tesirlerinden evvel erken hasat teşvik edilmeli” dedi.
